Pierwszy port lotniczy w Katowicach
Zaraz za skrzyżowaniem z ulicą Lotnisko w Katowicach, rozpościera się obszar pierwszego w Katowicach portu lotniczego, który powstał z inicjatywy Ligi Obrony Przeciwpowietrznej i Przeciwgazowej oraz Śląskiego Towarzystwa Lotniczego. Obecnie Muchowiec, czyli teren, na którym powstał port, to jedno z ulubionych miejsc do aktywnego wypoczynku dla mieszkańców oraz ośrodek sportów powietrznych skąd latają niewielkie, prywatne samoloty i szybowce Aeroklubu Śląskiego.
Budowa lotniska na Muchowcu rozpoczęła się w 1926 roku, a inauguracyjne loty odbyły się trzy lata później – były to: lot z Warszawy do Muchowca liniami LOT oraz podróż pasażerów na pokładzie Fokkera FVII (mierzącego 15 metrów długości i około 19 metrów rozpiętości skrzydeł) do Wiednia. Na terenie ówczesnego portu powstał między innymi stalowy hangar wraz z zespołem budynków portu lotniczego – warsztatem, dachem administracyjnym, stacją paliw i szkołą. Projektantami byli Tadeusz Michejda wraz z Lucjanem Sikorskim.
Jak zaczęła się „lotna” historia powstania portu? Wszystko dzięki prywatnym przedsiębiorcom, kolejarzom, ale również zaangażowaniu władz samorządowych. Przełomowe było spotkanie założycielskiego Śląskiego Komitetu Wojewódzkiego Ligi Obrony Powietrznej Państwa. Wkrótce wyznaczono miejsce pod budowę przyszłego lotniska i podpisano umowę dzierżawy gruntu na okres 30 lat. Dużą rolę odegrały tu Dyrekcja Kolei Państwowych, Śląski Okręg Wojewódzki oraz Katowicka Spółka Akcyjna dla Górnictwa i Hutnictwa. Niedługo po tym przystąpiono do realizacji projektu. W zbiórce kapitału nieoceniony stał się wkład Śląskiego Towarzystwa Lotniczego z licznymi udziałowcami. Problem pojawił się w momencie otrzymania zgód i koncesji na rozpoczęcie działalności lotniczej. Pozwolenia nie otrzymano, więc tylko teoretycznie Śląsk posiadał własne linie, tak naprawdę włączając się do powołanego w 1929 roku LOT-u. W ten sposób województwo śląskie miało udział w stworzenie lokalno-narodowego przewoźnika ze świetnie rozwiniętą siatką połączeń.
źródło: https://mojekatowice.pl/p,s,historia_dzielnicy_muchowiec.html
Ówczesny port lotniczy należał do najnowocześniejszych w kraju. Dla porównania – współczesne Pyrzowice były wtedy maleńką, jeszcze niezurbanizowaną wioską. Na Muchowcu wybudowano pierwszy w Polsce trzystumetrowy betonowy pas startowy, który obecnie liczy ponad 1200 metrów. Później powstało jeszcze kilka dochodzących do 500 metrów. Oprócz rejsów zagranicznych do Wiednia czy Brna odbywały się tutaj rejsy krajowe np. do Krakowa, Poznania i wspomnianej wcześniej stolicy – Warszawy. Loty zagraniczne do Wiednia obsługiwane były przez trzy dni tygodnia, raz dziennie. Cena biletu była stała (chyba, że pasażerowi przysługiwały zniżki ze względu na wiek lub należenie do określonej grupy zawodowo – społecznej) i wynosiła 66 zł (wylot z Katowic do Wiednia) i 83 zł (przylot z Wiednia). Lokalne ceny lotów oscylowały w granicach od 17 zł do 67 zł. W cenie biletu, klient miał zapewniony nie tylko sam przelot, ale również transport na lotnisko ówczesnym shuttle busem spod ulicy Dyrekcyjnej, a także pokrycie przewozu bagażu do 15 kg na pokładzie. Kursy ogólnopolskie – Katowice – Warszawa odbywały się dwa razy dziennie – w godzinach porannych i popołudniowych (7:30 i 16:15) z wyłączeniem niedziel. Sam lot trwał około 2 godziny. Połączenie Katowice – Poznań było jedno, a lądowanie w stolicy następowało po 2,5 godzinnym rejsie. Loty do Krakowa stanowiły najkrótszą trasę w harmonogramie rejsów, mimo wszystko siatka lotów do Małopolski utrzymała się przeszło 5 lat.
Trzeba również wspomnieć, że na Muchowcu powstał ośrodek sportów lotniczych, gdyż istniał tu założony w 1929 roku Śląski Klub Lotniczy – a później – Śląski Klub Sportowy i Lotnicza Kadra Kolejowa, które po połączeniu stworzyły Aeroklub Śląski działający do dzisiaj.
źródło: https://mojekatowice.pl/p,s,historia_dzielnicy_muchowiec.html
Wkrótce usunięto loty do Wiednia (1933), a ostatni lot z Muchowca odbył się przed II wojną światową. Reaktywowany po 1945 roku Aeroklub Śląski wraz z LOT-em użytkowały lotnisko do roku 1958 i od tego czasu na Muchowcu nie lądują już rejsowe samoloty pasażerskie – lądowania i starty zostały zawieszone. Dlaczego? Głównie przez eksploatację węgla i zniekształcenia terenu. Swego czasu lotnisko odprawiało nawet 22 tysiące pasażerów rocznie. Tę rolę przejęły Pyrzowice, skąd w 1966 roku z płyty nowego lotniska wzniósł się pierwszy samolot.
Obecnie Muchowiec pełni funkcje głównie sportowe, mają tu miejsce także koncerty i inne wydarzenia plenerowe niekoniecznie związane z lotnictwem. W 1983 na płycie lotniska odbyło się spotkanie Papieża Jana Pawła II z wiernymi. Do ważniejszych wydarzeń historycznych, które miały miejsce na terenie lotniska można zaliczyć również IV Międzynarodowe Zawody Turystyczne „Challange” zorganizowane w 1934 roku.
źródło: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Katowice-Muchowiec_Airport_-_06.JPG
Dawny port nadal pozostaje silnym ośrodkiem zmagań powietrznych. Stacjonują tu także helikoptery Lotniczego Pogotowia Ratunkowego, kolumny transportu sanitarnego oraz samoloty pożarnicze Dromader. Sama działalność Aeroklubu skupia się na szkoleniach lotniczych i kształceniu nowego pokolenia sportowców. W przeszłości szkoli się tu m.in. szybowcowy mistrz świata Edward Makula oraz członkowie samolotowej kadry narodowej w akrobacji – Felicjan Kawala, Antoni Kozłowski.